Opinie: Kabinet móet in Brussel tegen glyfosaat stemmen – er is geen excuus meer

Vorige week lanceerde een nieuwe coalitie van duurzame voedingsbedrijven De Nationale Piskijker: een campagne die gratis urinetests uitdeelt waarmee Nederlanders het glyfosaatgehalte in hun bloed kunnen meten. Deelnemers wordt gevraagd om na de test twee weken biologisch te eten, en dan opnieuw te testen; eerdere experimenten in Zweden, Denemarken en de VS laten namelijk zien dat het pesticidegehalte in de urine dan sterk daalt. Eén filmpje op LinkedIn was genoeg om binnen een dag 5000 aanvragen te laten binnenstromen. De massale belangstelling maakt duidelijk dat consumenten zich ongerust maken over glyfosaat en daar zijn veel redenen toe.

Op 1 november jl. leed Bayer in de VS voor de derde keer achter elkaar een nederlaag in een glyfosaatrechtszaak waarbij een kankerpatiënt die decennia met Roundup (de handelsnaam van glyfosaat) werkte, 332 miljoen aan schadevergoeding kreeg toegekend. In de VS lopen tienduizenden van zulke claims. In Nederland ligt de aandacht vooral bij Parkinson. Het aantal Parkinsongevallen is hier de afgelopen tien jaar met 30 procent toegenomen en er zijn aanwijzingen dat dit met blootstelling aan glyfosaat van doen heeft. Boeren en tuinders hebben een sterk verhoogd risico op Parkinson. Desondanks stelde de EFSA in juli 2023 dat er geen enkele reden voor bezorgdheid over gezondheidseffecten van glyfosaat bestaat, noch voor kanker, noch voor Parkinson.

Die conclusie deed wenkbrauwen bij heel wat neurologen en toxicologen in Nederland fronsen. Op 8 september 2022 had EFSA namelijk op een conferentie met 49 wetenschappers toegegeven dat haar methoden volstrekt onvoldoende waren om het risico op Parkinson als gevolg van langdurige blootstelling aan glyfosaat te beoordelen.

EFSA kijkt alleen naar effecten op de gezondheid van proefdieren om dat risico in te schatten, en negeert dat gezondheidseffecten pas zichtbaar worden als 60 procent van de cellen in het betrokken hersengebied kapot zijn – dus na vele jaren van blootstelling. RIVM concludeerde in 2021 al dat de methoden ontoereikend waren. EFSA onderschreef op de conferentie volmondig de noodzaak om een nieuwe onderzoeksmethode te ontwikkelen.

Groot was dus de verrassing toen EFSA in juli 2023 zei dat er geen reden tot zorg was, zonder nog met een woord te reppen over de conclusies van de conferentie tien maanden eerder. De gegevens en de notulen van de conferentie bleken niet op de site van EFSA te vinden. Het Pesticide Action Network Europe had ze wel bewaard en zette ze online. Op pg 7 van de notulen staat: “Overall, there was broad consensus that the currently existing procedures (...) are likely to (...) offer an inadequate assessment of the risk of developing Parkinson's disease in case of human exposure.”

Er is geen landbouwkundig argument om vast te houden aan glyfosaat. Zo’n tweeduizend biologische boeren in Nederland laten zien dat landbouw zonder glyfosaat én zonder andere chemisch-synthetische bestrijdingsmiddelen goed mogelijk is. Glyfosaat zit nu overal in het milieu en in onze lichamen, net als veel andere pesticiden, zoals bleek uit het SPRINT onderzoek van WUR. Uit ander onderzoek blijkt dat het residuengehalte in de urine van consumenten die twee weken 100 procent biologisch eten, dramatisch daalt.

Op 16 november stemt de EU opnieuw over glyfosaat. Wij roepen het kabinet en Piet Adema, de minister van LNV op om de ontoereikende aanpak van EFSA en de zorgen te onderkennen, en de wil van het Nederlandse volk te respecteren: dat betekent een helder “nee” tegen glyfosaat.

Jan van Zijl – Voorzitter Parkinson Alliantie

Jaap Seidell – Hoogleraar Voeding en Gezondheid

Volkert Engelsman – Oprichter Robin Food Coalitie / De Nationale Piskijker