Zowel gangbare als biologische aardappelteelt:
‘Gewasbescherming blijft nodig om phytophthora-resistentie overeind te houden’
In de webinar van NPPL stond gisteravond de potentie van robuuste aardappelrassen centraal. Dit zijn rassen die resistent zijn of juist heel vroeg waardoor ze mogelijk ontsnappen aan een phytophthora-uitbraak. Phytophthora is met 50 procent van het middelengebruik de zwaarste post binnen de gewasbescherming. Gezien de doelstellingen van Farm to Fork (middelenreductie van 50 procent ten opzichte van 2016) ligt daar een hele uitdaging, erkenden beide deskundigen.
Resistentie geeft uitstel van de eerste aantastingen in het veld: met enkelvoudige resistentie is de introductie al dertig tot zelfs zeventig dagen uit de stellen, blijkt uit veldproeven. Met gestapelde resistentie wordt de plant niet meer ziek.
„Zomer 2023 was voor phytophthora dé kans om deze resistentie te doorbreken.”
Tot dit jaar: ook de resistente planten met meervoudige resistentie werden aangetast. Dit jaar had de aardappelteelt eind juli, begin augustus te maken met een zware phytophthora-epidemie. „Ook resistente rassen zijn in deze periode zwaar ziek geworden. Dit was voor phytophthora dé kans om deze resistentie te doorbreken”, aldus Kessel.
De resistentie in de robuuste rassen is opgebouwd uit zes tot zeven genen. Phytophthora is er volgens Kessel echter heel goed in deze genen te ontwijken. In het ergste geval betekent dit dat de aardappelsector de beschikbare resistenties verliest. „En dan halen we de doelen van 2030 niet. Het doemscenario.”
Dit bewijst dat zowel gangbare als biologische aardappelteelt middelen nodig heeft om zich te beschermen tegen phytophthora, stelden Geersing en Kessel. Voor de biologische aardappelteelt zijn er echter nog geen middelen om de aardappelen te beschermen tegen phytopthora. Geersing is blij met nieuwe initiatieven op dat vlak. „Alles is welkom om de druk op de resistentie af te nemen, biologische middelen zijn heel welkom.”
Verschillende bedrijven werken aan de ontwikkeling van biologische middelen tegen phytophthora. Zo geeft Ecostyle, ontwikkelaar van ecologisch verantwoorden producten voor bodem, plant en dier, aan een nieuw middel in de testfase te hebben. Ook Nufarm is bezig met een dergelijk middel.
De tekst gaat verder na het kader
'Convenant uitbouwen en verbreden naar biologisch én gangbaar'
De Belgische en Franse biologische aardappelsector hebben afgelopen week het convenant robuuste aardappelen 2023 - 2026 ondertekend. De aardappelketen engageert zich hierin om het aantal robuuste aardappelrassen te verhogen, zowel in de teelt als in de distributie. Dat convenant zou uitgebouwd en verbreed moeten worden naar biologisch én gangbaar, concludeerde webinarvoorzitter Pieter de Wolf, praktijkonderzoeker duurzame landbouw tijdens de NPPL-webinar over robuuste aardappelen. „Er moeten sectorbreed afspraken worden gemaakt, waardoor alle telers hun rassen goed kunnen beschermen op het juiste moment en met de juiste middelen.
Geersing stelde dat resistente rassen niet meer onbeschermd blootgesteld moeten worden aan phytophthora. „Er is geen agressievere ziekte dan phytophthora. We moeten in de biologische sector ook iets dan tegen deze ziekte anders brengen we de totale bio-aardappelteelt in gevaar.”
„Er is geen agressievere ziekte dan phytophthora.”
Kessel ziet het liefst een meervoudige bescherming die past in het ICM-aanpak (Integrated Crop Management), een systeem waarin met behulp van teeltmaatregelen ‘laagjes’ in het gewas worden opgebouwd. Phytophthora heeft door deze laagjes minder kans om de plant te infecteren. Naast rassenkeuze (robuuste rassen) zijn monitoring/evaluatie (zoals het gebruik van een BOS) en gerichte bestrijding (al dan niet biologisch) belangrijke hulpmiddelen hierin. Maar ook gewasrotatie en goed bodembeheer spelen een rol. Door deze elementen op elkaar af te stemmen wordt de impact op de omgeving en de natuur zo laag mogelijk gehouden.
Kessel is betrokken bij het ICM-project op proefboerderij Vredepeel waar al meerdere jaren onderzoek wordt gedaan naar weerbare teelt in onder meer aardappelen. „Met alleen chemie of alleen resistente rassen redden we het niet. We moeten combineren.”
‘2023 heeft flinke hap genomen uit resistentie van robuuste rassen’
Het phytophthorajaar 2023 heeft een flinke hap genomen uit de resistentie van de robuuste aardappelrassen. Dat gaat de sector volgend jaar merken, stelt WUR-onderzoeker Geert Kessel buiten de uitzending van NPPL.
De resistentie in de robuuste rassen is opgebouwd uit zes tot zeven genen. Een dergelijke stapeling van resistentiegenen is in het kweekwerk inmiddels een sterke tool om doorbraak tegen te gaan, maar op termijn ook onvoldoende. Phytophthora is volgens Kessel heel goed in staat deze genen te ontwijken. „Zeker in een jaar zoals 2023 met een heel hoge druk maakt hij er gehakt van.”
De sector gaat hier volgend jaar de vruchten van plukken, verwacht hij. „De robuuste rassen zullen eerder ziek worden dan normaal.” Dat de resistentiegenen eroderen, waardoor ze langzaam maar zeker minder sterk worden, was hem bekend. „Dit jaar heeft dat proces wel flink versneld.”
