RIVM: Eerlijkere verdeling kosten en baten van akkerranden

De onderzoekers concluderen in het rapport dat de baten van akkerranden voor mens, natuur en milieu ongeveer even groot zijn als de kosten. „Zo wegen een aantrekkelijker landschap en lagere kosten voor het waterschap om oppervlaktewater te zuiveren op tegen een lagere opbrengst en de kosten voor boeren om de randen aan te leggen.”

Kostenplaatje

Boeren dragen de kosten voor de aanleg en het beheer van de akkerranden (3,3 miljoen euro) en het verlies aan gewasproductie (2,1 miljoen euro). Daartegenover staat dat akkerbouwers weer de voordelen oogsten: biologische bestrijding (1,4 miljoen euro) en bestuiving (0,3 miljoen euro). Worden deze kosten en baten bij elkaar opgeteld, kom je op een kostenplaatje van 4 miljoen euro over een periode van dertig jaar, blijkt uit de berekeningen van het RIVM.

De waterschappen profiteren van de aanleg van akkerranden. Zo wordt de reductie van nutriënten in het water geschat op 1,2 miljoen euro. De baten van 2,5 miljoen euro voor recreatie en gezondheid en de toename van de biodiversiteit en natuurlijke afbraak worden gedeeld door de samenleving als geheel, aldus het rapport.

Minder gewasbeschermingsmiddelen in sloten

Twee baten die niet in geld kunnen worden uitgedrukt en daarom ecologisch zijn beoordeeld, zijn ook groter in de akkers met randen. Het gaat om biodiversiteit en het zelfreinigend vermogen van water en bodem. Daarnaast konden belangrijke baten, zoals de effecten op de gezondheid en minder gewasbeschermingsmiddelen in sloten, in dit onderzoek niet worden meegenomen. Als dat wel was gedaan, waren de baten waarschijnlijk groter, concludeert RIVM. „Een bijkomend voordeel is dat de akkerranden langs de sloten helpen om de doelen van de Kaderrichtlijn Water voor gewasbeschermingsmiddelen te halen.”

Akkerranden ondersteunen de natuurlijke bestrijding van plagen door insecten. Hierdoor zijn er in principe minder plagen, worden minder gewasbeschermingsmiddelen gebruikt en komen deze middelen minder in sloten terecht. Ook vergroten de akkerranden de biodiversiteit en de bestuiving. Verder zorgen ze ervoor dat er minder stikstof en fosfaat naar het oppervlaktewater wegspoelt. Daarnaast ontstaat er een aantrekkelijker landschap om te recreëren.

Twaalf varianten

Voor dit onderzoek zijn twaalf varianten doorgerekend om rekening te kunnen houden met onzekerheden. De uitkomsten van zeven van de twaalf varianten zijn positief.

De Europese Unie wil de aanleg van akkerranden stimuleren. Het RIVM heeft daarom berekend of de baten van akkerranden opwegen tegen de kosten in de loop van 30 jaar (2025-2055). Deze zogeheten maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA is gedaan in de Hoeksche Waard omdat daar veel akkerranden liggen. In deze MKBA zijn de effecten op acht thema’s berekend. Dat zijn onder meer gewasproductie, bestuiving, plaagbestrijding, waterkwaliteit, klimaat, recreatie en biodiversiteit.