In Memoriam: Jelte Wiersma

Zijn pa verhuisde van Grijpskerk in Groningen naar de net drooggelegde Wieringermeer en begon een akkerbouwbedrijf op de vruchtbare jonge zeeklei aan de Oudelanderweg in Middenmeer. Na de bedrijfsopvolging schakelde Jelte in 1968 om naar een biologisch-dynamische bedrijfsvoering en hoorde daarmee tot de eerste vijftig biologische bedrijven in ons land. Ikzelf begon 7 jaar later in Groningen met de omschakeling en was daarmee nummer 124. Eind jaren ’60 en de jaren ’70 was er relatief sterke groei in het aantal biologische boeren en in de afzet. In 1968 was het boek “Silent Spring’ uitgekomen. Er kwam meer bewustzijn rond natuur-milieu- en gezondheidsproblematiek rond het gangbare landbouwsysteem. In 1977 of ’78 kwam ik voor het eerst op Kanaän, het bedrijf van Jelte. We waren net gestart met het Bolk Instituut en ik was de onderzoeker en adviseur in de akkerbouw en met name de graanteelt. In die hoedanigheid bezocht ik de kop van Noord-Holland vaak en zeker ook Kanaän. Er waren inmiddels diverse biologisch-dynamische bedrijven gevestigd aan de Oudelanderweg. De overburen waren de tuinders Piet van de Gragt en Kees Nieuweboer. Jelte was de spil van de ontwikkeling in Noord-Holland én in de biologische graanverwerking in Nederland. Decennia lang is de biologisch-dynamische tak verreweg de grootste en meest bepalende richting geweest binnen de biologische beweging en sector in ons land. En dat had alles te maken met het werk van Jelte en een aantal anderen, die er voor zorgden dat er goede afzet en verwerking voor de producten kwam, maar dus ook onderwijs, voorlichting en onderzoek. Op het eigen bedrijf verwerking en afzet voor granen en daarmee voor de levering aan bakkers. Samen met o.a. Jan Schrijver nam Jelte het initiatief voor Gaea, het verdeelcentrum van groenten, fruit en andere producten in Alkmaar. En Gaea, met bestuurslid Jelte Wiersma, droeg weer een financieel steentje bij aan de landbouwafdeling van het Bolk Instituut.

De koploper positie van Noord-Holland werd in de jaren ’80 overgenomen door Flevoland. Jan Jonkman uit Andijk vertrok naar de Bronsweg in Lelystad, waar een heel cluster aan biologisch-dynamische bedrijven ontstond. Ook anderen in de kop van Noord-Holland verhuisden en sommigen stopten. Maar Jelte ging door en dochter Anke en schoonzoon Harry Donker kwamen in de maatschap. De akkerbouw breidde uit en dat gold zeker voor de graanverwerking. Jelte droeg de werkzaamheden en de verantwoordelijkheid steeds meer over en verhuisde met zijn vrouw naar het dorp. Uiteindelijk kwam ook kleinzoon Jan, de derde generatie in het akkerbouw en verwerkingsbedrijf, dat in de biologische sector nog steeds een rol van betekenis speelt in de levering van meel en vlokken.

Afgelopen jaren kwam ik weer heel regelmatig, net als bijna vijftig jaar geleden, op het bedrijf aan de Oudelanderweg. Nu eens niet met de focus gericht op granen en graankwaliteit, of bodem en bemesting, maar voor de verwerking van boekweit. Dit jaar werd voor het eerst boekweit geteeld op de klei van de Wieringermeer. Regelmatig ging Jelte mee naar achter op het bedrijf uit nieuwsgierigheid naar ook voor hem dit nieuwe gewas. Jelte Wiersma heeft een mooi en lang leven gehad, waarin hij een hele zinvolle bijdrage heeft geleverd aan de ontwikkeling van de biologische landbouw. Voor de verdere ontwikkeling hebben we mensen zoals Jelte nodig, met de voeten in de klei, handen uit de mouwen en bereid om met anderen samen te werken om gezamenlijk verder te komen.