Alex Datema: verborgen waarde van duurzame productie moet terugkomen in voedselprijs

Op het landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt in Beesd (Gld.) kwamen enkele tientallen leden bijeen van De Natuurweide, de belangenorganisatie van Nederlandse biologische melkveehouders. De jaarlijkse Natuurweide-dag stond in het teken van de waarde die de biologische melkveesector heeft voor de maatschappelijke doelen rond natuur, klimaat, waterkwaliteit en biodiversiteit. Hoe kan die waarde beter inzichtelijk worden gemaakt maar ook worden vertaald naar gezonde marges, passende regelgeving en toekomstperspectief voor individuele bedrijven?

True Value Language

Drie sprekers gingen in op het thema ‘waarde’. Alex Datema, directeur Food & Agri bij de Rabobank, ging in op de ‘True Value Language’: een methodiek om de daadwerkelijke waarde van voedsel te meten en te communiceren, door de kosten en baten van milieu, klimaat, natuur, gezondheid en dierenwelzijn mee te nemen in de prijsbepaling.

Volgens Datema kan de True Value Language bijdragen aan een realistischer inzicht in kosten en opbrengsten van voedselproductie. Daarbij zouden de – nu nog vaak verborgen, en indirecte – kosten van minder duurzame productiemethodes, ook beter moeten worden verrekend in de voedselprijzen. Ook de waardecreatie die volgt uit duurzame productiemethodes moet terugkomen in prijzen, stelt Datema. Voorbeelden van deze extra waarde zijn schoon water en behoud van natuur en landschappen.

Rigoureuze aanpassing

Het huidige voedselsysteem is volgens de Rabotopman té zeer gericht op zo laag mogelijke kostprijzen, waardoor extra inspanningen die goed uitwerken voor natuur, klimaat, biodiversiteit en water, in de praktijk vooral kostprijsverhogend werken. Datema pleitte dan ook voor een rigoureuze aanpassing van het voedselsysteem dat er uiteindelijk toe moet leiden dat het meest duurzaam geproduceerde voedsel, ook altijd láger geprijsd in dan niet-duurzaam geproduceerd voedsel. Dat vraagt ook om keuzes door bijvoorbeeld supermarkten ten aanzien van wat zij nog aanbieden aan consumenten, stelde hij.

Waardevolle landgebruiksvormen

Nick van Eekeren, onderzoeker bij Louis Bolk Instituut en buitengewoon hoogleraar regeneratieve graslandsystemen aan de Wageningen University & Research, zette uiteen hoe blijvend grasland en tijdelijk grasland in rotatie met bouwland zeer waardevolle landgebruiksvormen zijn de voor maatschappelijke doelen. Koeien die op grasland grazen zorgen namelijk voor hoogwaardig voedsel en beperken broeikasgasemissies die gepaard gaan met (kracht)voerproductie. Voor een deel vindt die productie immers plaats in het buitenland, waar tropisch regenwoud voor moet wijken.

Van Eekeren stipte ook de intensivering aan, die wordt aangejaagd door stijgende grondprijzen en stijgende arbeidskosten. Op veel plekken is die intensivering juist niet gewenst, bijvoorbeeld rond stikstofgevoelige natuurgebieden. Ook wordt het steeds lastiger om bedrijfsopvolgers te vinden die de steeds verder oplopende financiële lasten kunnen dragen.

Intensiveren in Afrika

Mascha Middelbeek, programmadirecteur bij duurzaamheidsorganisatie IDH, is werkzaam in Afrika om landbouw- en voedselmarkten te transformeren. Middelbeek schetste een beeld van de vaak kleinschaliger voedselproductie die juist nog moet intensiveren. Daarbij is het de uitdaging de negatieve neveneffecten van schaalvergroting en intensivering te voorkomen. Middelbeek probeert met boeren en voedselproducenten modellen op te bouwen die natuurinclusiever zijn en de effecten van klimaatverandering kunnen opvangen. Kennisoverdracht en investeringen zijn hier belangrijke pijlers onder.

Duurzaamheidsrapportages

In de afsluitende paneldiscussie gaf René van der Velde van kaasproducent Henri Willig inzicht in de effecten die de verplichte duurzaamheidsrapportages van grote bedrijven zullen hebben in de gehele keten. Data zullen in toenemende mate worden gevraagd door onder meer supermarkten, die ze vervolgens in hun rapportages verwerken. Henri Willig spant zich ook in om duurzaam producerende melkveehouders extra te belonen.