Winstgevendheid biologische boeren onder druk

Dat blijkt uit de nieuwe Agro-Nutri Monitor van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) in opdracht van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN). ‘Dit is een trendbreuk met eerdere jaren’, meldt de ACM. ‘Boeren die produceren onder een ander duurzaamheidskeurmerk krijgen gemiddeld wél hun kosten vergoed, maar zes op de tien geven aan dat die vergoeding niet volledig dekkend is.’

Analyse Agro-Nutri Monitor

In de Agro-Nutri Monitor 2025 werd de prijsvorming onderzocht voor de jaren 2021-2023 binnen de ketens van aardappelen, tomaten, melk en kaas, varkensvlees, appels en appelsap, en verse en verwerkte sperziebonen. ‘Grote landbouwbedrijven behalen doorgaans hogere marges dan kleine bedrijven’, aldus ACM. Verder constateert zij dat benchmarking van Nederlandse en buitenlandse keurmerken de exportmogelijkheden voor producten met een (niet-biologisch) Nederlands duurzaamheidskeurmerk verbetert.

Prijsverlaging en versterking

‘Samenwerking tussen producenten biedt voordelen, zoals verlaging van kosten en versterking van de onderhandelingspositie ten opzichte van afnemers’, aldus de ACM verder. ‘Samenwerking tussen ketenpartijen biedt verder de mogelijkheid om een meerprijs te krijgen en een betere verdeling van productierisico’s, zoals weerschade en misoogsten.’ Het stimuleren van dergelijke samenwerkingen bepleit de ACM ook op Europees niveau.

Beperkte betalingsbereidheid

Verder blijkt de beperkte betalingsbereidheid van consumenten en daarmee achterblijvende vraag naar duurzame producten nog steeds een knelpunt voor verdere stappen naar grootschalige verduurzaming. ‘Hoewel de vraag is toegenomen, is dit niet voldoende voor een grootschalige vergroting van het aanbod.’ Onzekerheid over het duurzaamheidsbeleid van de overheid maakt dat boeren volgens ACM terughoudender zijn met investeringen.

Prijsverschil verkleinen

Richting het ministerie meldt de ACM onder meer dat er maatregelen nodig zijn die het prijsverschil tussen gangbare en duurzamere producten verkleinen. ‘Dit kan bijvoorbeeld door btw-verlaging voor duurzamere producten of met subsidies voor producenten.’

Minder keurmerken

Verder zou het aantal duurzaamheidskeurmerken moeten worden teruggebracht tot een beperkt aantal duidelijk herkenbare keurmerken voor consumenten. ‘Bijvoorbeeld door de introductie van een keurmerk dat door de overheid wordt ondersteund, gericht op duurzame productie in Nederland.’ Verder zou de verkoop van duurzamer voedsel ook in andere kanalen dan supermarkten moeten worden gestimuleerd. ‘De overheid kan zelf een bijdrage leveren door duurzamere producten in te kopen voor restaurants of kantines van (semi)overheidsinstellingen.’

Vervolgonderzoek

De ACM is inmiddels gestart met de vijfde Agro-Nutri Monitor. Daarbij kijkt de ACM onder meer naar de vraag waarom zowel biologische als andere duurzame boeren hun duurzaamheidskosten niet altijd vergoed krijgen.