Uien telen in gespreid bedje

De uiendemo in Lelystad maakte een mooie start. Vlak na de zaai kwam er een fijn regenbuitje. Christoffel den Herder van Ceres Horti Advice verwacht op 3 juli in een mooi perceel uien te staan met de bezoekers van de Biovelddag.

Machinedemonstraties trekken op open dagen altijd bekijks. Wat Den Herder vooral hoopt voor deze demo, is dat het gaat over teeltmethodes en mechanisatie in samenhang met een stabiele groei. Hoe hangen bijvoorbeeld vochtvoorziening, voeding uit de bodem en lucht in de grond samen met zaaibedbereiding en mechanisatie tijdens de teelt? „De keuze voor vlakveld, bedden of ruggen bepaalt mede hoe het gewas groeit op andere momenten”, zegt de landbouwadviseur. „Het is bijvoorbeeld bepalend voor de bestrijding van bodemonkruiden en de grondbewerking is van invloed op de mineralisatie tijdens het seizoen.”

Hutspot

De biologische sector wil in de winkelschappen graag domineren met aardappelen, uien en peen. Standaard zou de consument het hutspotpakket biologisch moeten inkopen. Vanuit het Hutspotproject van BioNext is een continue en zekere aanvoer van deze producten nodig. „Onze vraag is dus: kan de uienteelt beter en op een stabieler niveau? Vanuit de praktijk blijkt dat uien in een lossere grond intensiever wortelen en een hogere opnamecapaciteit hebben.”

Losse grond

Telen op ruggen of bedden blijkt in jaren met voldoende vocht voordelig te zijn. Den Herder verwacht dat telers, die wiedrobots inzetten, dezelfde breedtes voor uien willen hanteren als voor peen en witlof. „Daarom kijken we nu naar verschillende teeltsystemen en wat die doen met opbrengst, sortering en kwaliteit van de ui.”
Na een intensieve bewerking van de groenbemester met een cultivator of het zeer los leggen van bedden of ruggen, moet het gewas wel vocht blijven krijgen. „Uien telen zonder water beschikbaar te hebben, kan tegenwoordig haast niet meer. Om zo veel mogelijk gebruik te maken van het aanwezige water, is een groot wortelgestel gunstig. Om de aansluiting te houden en de capillaire werking aan te sterken, kan je de grond aandrukken.”

Om de beworteling dieper te maken legde het team van de proefboerderij in Lelystad de helft van de uienveldjes aan met een woeler. „Daarvan zagen we eerder een ‘toevallig voordeel’. Voorwoelen, zaaibed maken, zaaien blijkt goed voor de beworteling en niet ten koste van waterbeschikbaarheid te gaan.”
Dat lossere grond gunstig is, baseert Den Herder ook wel een beetje op de goede teeltresultaten op dergelijke gronden in de Noordoostpolder. “Ook de grondtemperatuur draagt bij. Je krijgt door het ploegen een extreem losse grond en je ploegt de warme toplaag naar onderen. Intensiever bewerkte grond is uniformer en dat geeft een voorsprong.”

Onkruid

In lossere grond is onkruid gemakkelijker te wieden. Op ruggen vindt Den Herder schoffelen in uien minder goed gaan. „Het is anders dan bij peen. De ui bewortelt de rug zo intensief dat je snel de haarwortels kapotschoffelt. Dat zou wel eens nadelig kunnen zijn voor fusarium. Telen op ruggen met een bandsysteem testen we wel en met twee rijen op een rug. Dat laatste is goed voor de sortering en er is druppelirrigatie mogelijk.”

Ruggen

Bredere ruggen kunnen evenwel een dergelijk systeem verbeteren. Werken met een platter en minder diep werkend schoffeltje neemt wat nadelen weg van de ruggenteelt. Een bed blijft volgens de landbouwadviseur een stuk makkelijker dan ruggen. Het heeft voordelen bij eggen en bij het werken met robots, die bij het wieden heel weinig grond verplaatsen.

Bemesting

Net als bij phytophthora in aardappelen maakt het plantverband weinig verschil voor schimmelontwikkeling van valse meeldauw in uien. „Daarvoor kan je beter op de bemesting letten: niet te veel én niet te weinig. Het gaat om de conditie van het gewas. Daarom is te krap bemesten net zo’n groot risico als te ruim.”
Op de Biovelddag kijkt Den Herder naar beworteling en bladontwikkeling. Het blad is van belang voor de productie. Door de hoeveelheid blad te bepalen of te wegen van verschillende behandelingen, kan je wat beter idee krijgen van de opbrengstpotentie.

Machines

De op de velddag getoonde machines hebben volgens Den Herder soms belangrijke bijeffecten. Doel van een cultivator kan zijn om een groenbemester goed weg te krijgen. Met nieuwe technieken, zoals heel vlak snijdende messen, of triltanden die de grond van de wortels kloppen, werken machines steeds beter, maar wat dieper snijden kan juist de grond luchtiger maken.
Lucht in de grond en breken van een korst of slemplaag laat de grond weer ademen. Den Helder zag wel eens dat door het voor lucht openen van de bodem drains weer gingen lopen en de grond eerder zaaiklaar was. De mineralisatie kan eerder op gang komen en bij wat dieper openrijden blijken structuurrijke kluiten gemakkelijk uiteen te vallen.

Den Herder verwacht dat op de Biovelddag een stuk of zes verschillende cultivatoren getoond zullen worden. Samen met een grote robotdemo is er genoeg te beleven voor wie zich op nieuwe machines oriënteert.

Het project 'Biologische Hutspot: dat smaakt naar meer' wordt gefinancierd door de Europese Unie in het kader van de subsidieregeling: 'Samenwerken aan innovatie door operationele groepen in het kader van het Europees Innovatie Platform' (EIP)'.

Tekst Jorg Tönjes | Foto’s Ceres Horti Advice en Sytze Bakker