Louis Bolk Instituut: 'Grondregulatie en extensivering kan Nederland van het stikstofslot halen'
Het onafhankelijke kennisinstituut voor duurzame landbouw, voeding en gezondheid uit Bunnik (UT) mocht net als andere partijen een pleidooi houden voor deze commissie, onder leiding van premier Dick Schoof.
Ilse Geijzendorffer, directeur-bestuurder bij het Louis Bolk Instituut (LBI), gaf aan dat er een integrale visie op de landbouw moet komen om weer vergunningen te kunnen verlenen.
Grasland verdwijnt
'Welke landbouw, natuur en landschap willen we over 3 jaren hebben? En welke boeren horen daarbij?', is volgens LBI de vraag die moet worden gesteld. 'Deze termijn is niet toevallig gekozen, maar is gebaseerd op de snelheid waarmee boeren, zeker veehouders stoppen, belangrijke ketenpartijen zich verplaatsen naar het buitenland en het areaal bollen- en laanbomenteelt uitbreidt. Zeker dit laatste gaat ten kostte van grasland waarmee zich weer nieuwe problemen voordoen (o.a. waterkwaliteit). Tevens is het een termijn wat in Europese context onderhandelbaar zou moeten zijn, als er gewerkt wordt aan een structurele koerswijziging met een concrete doelstelling.'
Naast een integrale visie op de landbouw, natuur en landschap is volgens het Louis Bolk Instituut grondregulatie de belangrijkste factor waar met prioriteit ingrijpen nodig is. 'Die moet gericht zijn op het behoud van agrarisch waardevolle productiegrond', schrijft het LBI. 'Dat is belangrijk in een Nederlandse context, maar ook in een Europese context. Toewijzing van grond moet gericht ingezet worden op ondernemers die aantoonbaar bijdragen of gaan bijdragen aan volhoudbare landbouw en voedselzekerheid. Met de huidige grondprijzen, gaat het Nederland niet lukken om internationaal op prijs te blijven concurreren op voedselproductie. Voedselzekerheid vraagt in het huidige geopolitieke speelveld ook een nationale of zelfs regionale dimensie, waarbij landbouwgrond in ieder geval ook voor de Nederlandse burger gezond voedsel produceert.'
Grondgebonden
Hoe krijgen we Nederland dan zo spoedig mogelijk van slot? LBI: 'Door garanties te bieden op het vlak van natuur en op het vlak van de landbouw. Er is in toenemende mate data beschikbaar over wat omschakeling naar biologisch, natuurinclusief, extensief gangbaar en andere vormen van grondgebonden landbouw opleveren. Dat zijn getallen uit de praktijk en geen beloftes van technische innovaties in de toekomst. Om daadwerkelijk van slot te kunnen, hoeft alleen een deel van alle boeren om te schakelen en kan een diversiteit aan agrarische activiteiten behouden blijven. Dit vraagt wel een andere benadering van de verwerkende keten.'
Het kenniscentrum heeft weinig vertrouwen in het aanpassen of uit de wet halen van de KDW. 'Veranderingen van de huidige juridische kaders zijn wel mogelijk, maar dat zal er niet voor zorgen dat Nederland op korte termijn van slot kan komen. Het zal ook niet zorgen voor het noodzakelijke vertrouwen van Europa, omdat een structurele koerswijziging wordt vermeden. Om diezelfde reden zal de maatschappelijk weerstand ook zeer waarschijnlijk hoog blijven.'
Financiering
Extensivering kost geld. Over de financiering van het plan heeft het LBI ook nagedacht. 'Om de overgangsperiode van 3 jaren te financieren kan import geheven worden op kunstmest en krachtvoer. De financiële ruimte die ontstaat kan benut worden om te investeren in de grondregulatie en extensivering. Door doelen te stellen op gebiedsniveau en niet op bedrijfsniveau en die te koppelen aan een boerengrondbank, komt er beweging in de grondverdeling in de richting van de gestelde doelen en blijft de grond behouden voor de landbouw. Mogelijk kunnen fiscale regelingen stoppende melkveehouders stimuleren hun gronden met grasland in te zetten voor de extensivering voor blijvende melkveehouders.'
