Schikking van 80 miljoen euro door onterechte staatssteun
Natuurorganisaties, de zogenaamde Terreinbeherende Organisaties (TBO’s), kregen van 1993 tot en met 2011 van de Rijksoverheid en van provincies grond om het natuurareaal te vergroten. De Vereniging Gelijkberechtiging Grondbezitters (VGG), die particuliere grondbezitters vertegenwoordigt, begon rechtszaken hiertegen. Ze vonden dat natuurorganisaties ongeoorloofde staatssteun kregen. De TBO’s kregen de gronden gratis, of voor een habbekrats, terwijl particuliere grondbeheerders uit eigen middelen grond moesten verwerven.
Convenant
„We waren niet uit op een geldsom, maar wilden een ‘level playing field’ bereiken. Met het convenant is dit gelukt”, stelt Seger van Voorst tot Voorst, oprichter van de VGG. „Elke Nederlander krijgt nu de kans om te bieden op natuurgronden die de overheid aanbiedt. Het convenant is ondertekend door de Staat (LVVN en Rijksvastgoedbedrijf), Staatsbosbeheer, Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten in Nederland, de Provinciale Landschappen en de VGG. Op dit moment ligt het ter ondertekening bij de provincies. „Waar gemeentes weigeren om te tekenen, heb ik het vertrouwen dat de provincies dit wel doen. Die zitten immers niet te wachten op gerechtelijke procedures”, verwacht Van Voorst tot Voorst.
Onderaan dit artikel staat een link en worden enkele afspraken uit het convenant beschreven.
De Europese Commissie oordeelde in 2015 dat de TBO’s rente moesten terugbetalen over de genoten staatssteun. In een procedure bij het Europees Hof werd de EC vervolgens op de vingers getikt. Ze moest opnieuw onderzoeken of de ruim één miljard euro staatssteun wel terecht geschonken was en of die moest worden terugbetaald. Met de huidige schikking komt er een einde aan jarenlange onzekerheid over de uitkomst van dit onderzoek en de daarmee verband houdende juridische procedures.
Fonds
Natuurmonumenten en de Provinciale Landschappen storten een bedrag van circa tachtig miljoen euro. Het geld stort de VGG in een fonds. „In totaal zo’n 77 miljoen euro. De rechtszaken in de afgelopen zeventien jaar hebben namelijk 3 miljoen gekost. Inmiddels staat er 42,5 miljoen euro geparkeerd voor het fonds. Over acht jaar wordt het resterende geïndexeerde bedrag uitbetaald.”
Van Voorst tot Voorst: „We nemen onze tijd zodat alles goed wordt geregeld. Ik verwacht dat het fonds per 2026 operationeel wordt. Hierna wordt het geld naar verwachting in termijnen verdeeld over particulieren die iets doen met natuur. Het zal dan gaan om ongeveer één tot anderhalf miljoen euro dat jaarlijks wordt verdeeld. De criteria om in aanmerking te komen voor deze vergoeding, werken we nu uit.”
Convenant over het van overheidswege bieden van gelijke kansen bij de uitgifte van gronden voor natuur
Het doel van dit convenant is om alle geïnteresseerden in natuurgronden, gelijke kansen te bieden om mee te dingen naar de verwerving van gronden die worden of zullen worden gebruikt voor natuur, uitgegeven in Nederland door de overheid.
In deze overeenkomst staan onder andere de volgende afspraken beschreven:
- De overheden zullen maximale transparantie betrachten bij de uitgifte van de betrokken gronden.
- Om gelijke kansen voor alle gegadigden te creëren, zullen de overheden tijdig openbaarheid verzekeren met betrekking tot de beschikbaarheid van de onroerende zaak, de selectie- en gunningsprocedure, het tijdsschema en de toe te passen selectie. Hiertoe worden alle voorgenomen verkopen van betrokken overheidsgronden, gepubliceerd op één landelijk meldpunt met een openbaar raadpleegbare website. Hierbij kunnen Staatsbosbeheer en het Rijksvastgoedbedrijf gebruik maken van Biedboek.nl.
- Indien meer bieders in gelijke mate aan alle criteria voldoen, wordt gegund aan de hoogste bieder.
- In situaties dat op basis van objectieve, toetsbare en redelijke criteria bij voorbaat vaststaat dat er slechts één serieuze gegadigde bestaat, zijn de overheden niet verplicht om de openbare selectieprocedure te volgen.
- Ter voorbereiding op de selectie- en gunningsprocedure voor de uit te geven gronden zullen de overheden een inschrijftermijn bieden van ten minste 42 kalenderdagen.
- De gunningsbeslissing zal worden gemotiveerd, in het bijzonder indien niet wordt gegund aan de hoogste bieder.
- De overheden zijn transparant over de beschikbaarheid van overheidsbudget voor derden ten behoeve van de verwerving van de betrokken gronden.
- Bij separaat besluit zal het ministerie van LVVN een onafhankelijke Commissie instellen. Deze krijgt de taak om een niet-bindend advies te geven. Dit advies is beperkt tot de vraag of de door de betrokken overheid in het concrete geval, gehanteerde selectie- en gunningscriteria objectief, toetsbaar en redelijk zijn.
