Landbouwgrond staat niet alleen in Nederland onder druk, maar wereldwijd

IPES beschrijft vier trends die wereldwijd de toegang tot land onder druk zetten. Als eerste heeft landroof door investeerders en overheden grootschalige landonteigening als gevolg. Daarnaast neemt groene landroof land voor milieu- en energieprojecten in beslag. Ook raakt er landbouwgrond verloren door mijnbouw en verstedelijking. Als laatste leidt de herstructurering van voedselsystemen tot concentratie van landbouwactiviteiten en toegang tot land voornamelijk bij de grootschalige agro-industriele bedrijven. Hierdoor wordt de economische kwestbaarheid van boeren vergroot. Deze trends vergroten landongelijkheiden en dragen bij aan een sterke concentratie van landbouwgrond, en bedreigen daarmee kleine boeren en gemeenschappen wereldwijd.

De combinatie van economische onzekerheid, onzekerheid met betrekking tot toegang tot land, en politieke instabiliteit is een belangrijke factor in deze ontwikkeling. Pogingen om landrechten formeel vast te leggen stranden vaak. Ook laat het zien dat in veel landen het nationale beleid te weinig rekening houdt met kleine rurale gemeenschappen. Vrije handelsakkoorden en veel speelruimte voor investeerders zijn verder een bepalende factor.

Aanbevelingen

Het panel deelt drie aanbevelingen in het rapport om de landdruk tegen te gaan en rechtvaardige toegang tot land te herstellen. Ten eerste moet er geïntegreerd bestuur komen voor land, milieu en voedselsystemen om landroof te stoppen. Ten tweede is het belangrijk om speculatief kapitaal uit de landmarkten te halen en land terug te geven aan boeren door limieten voor investeringen in landbouwgrond in te voeren, en boeren en gemeenschappen voorkeursrechten te geven bij landverkoop.

Tot slot moet er een nieuw sociaal contract worden opgesteld en een nieuwe generatie land- en agrarische hervormingen worden ingevoerd om de vicieuze cirkel van plattelandsarmoede te doorbreken, met onder meer ondersteuning voor kleinschalige voedselproductie, pensioenen, verzekeringen en schuldverlichting voor boeren en investeringen in landelijke infrastructuur.